1280px-Emblem_of_the_Moldavian_SSR_(1957-1981).svg

Архива Диӂиталэ а Републичий Советиче Сочиалисте Молдовенешть

Пренумеле

Ну екзистэ ом каре сэ ну поарте вре-ун нуме. Се ынтымплэ кяр кэ омул а мурит демулт, яр нумеле луй континуэ сэ трэяскэ. Астфел а ажунс пынэ ын зилеле ноастре нумеле луй Спартак, кондукэторул челей май марь рэскоале а склавилор дин Италия, каре а трэит ку май бине де 2 мий де ань ын урмэ. Сау нумеле Семирамидей, режинэ а Асирией, даторитэ кэрея, се пресупуне, ар фи апэрут грэдиниле суспендате дин Бабилон — уна дин челе «шапте минунь але лу-мий».
Дар фрателе Иванушка ши суриоара Альонушка дин минунателе повешть русешть? Ей ын ӂенере н’ау екзистат ничодатэ, дар нумеле лор трэеште ын попор.
Че есте, дар, нумеле, май бине зис пренумеле (спре а-л деосеби де нумеле де фамилие).
Пренумеле сынт ниште кувинте ку о менире спечиалэ. Тоате кувинтеле ау о анумитэ семнификацие, яр ачестя парка н’о ау. Дакэ арэць куйва о писикэ ши ый спуй: «Уйте, фуӂе ун кыне!» — н’о сэ те крядэ. Дар дакэ фачь куйва куноштинцэ ку суриоара та Валентина ши о рекоманзь дрепт Мэриоара, нимень н’о сэ бэнуяскэ кэ л-ай ыншелат.
Екзистэ попоаре ла каре оамений ышь скимбэ пренумеле де доуэ, ба кяр де трей орь ын вяцэ. Ши ну се ынтымплэ нимик деосебит. Поате кэ ынтр’адевэр нумеле ну ынсямнэ нимик?
Ну е кяр аша. Ын векиме оаме-ний ышь дэдяу унул алтуя нумай нуме ку тылк, ботезындушь копиий ку кувинте пе каре ле кредяу потривите ачестора. Индиений дин Америка ышь путяу нуми копилул Уи-Уис — «пуй де буфницэ» сау Хома-Хомани— «ноураш ал диминеций». Гречий античь дэдяу копиилор нуме ка Петру (де ла «пятрэ»), Фока («фокэ»), Хризис («аур»).
Ла фел прочедау ши руший. Ятэ кытева нуме русешть векь: Милонег (Драгу), Доброслава (Файмэбунэ), Добрыня (Буну), Малуша (Мику). Копилул май пути фи нумит ши Волк (Лупу) — ка сэ фие путерник, ындрэзнец ши сэ трэяскэ мулт. Дакэ се нэштя ынтр’о сымбэтэ, и се пуня нумеле Суботка; дакэ ера примул нэскут — Первуша; пе ун прунк ципэлэу пэринций ыл нумяу Бессон сау Неупокой («Н’аре сомн» сау «Н’аре паче»). Де че май тырзиу астфел де нуме ау диспэрут?
Еле ау фост ынлокуите де нуме стрэине, вените ла ной одатэ ку релиӂия крештинэ. Иван, де пилдэ, е о прескимбаре а векюлуй нуме Иоканаан, каре ынсямнэ «дарул домнулуй». Нумеле Александру а венит дин Гречия, ынсемнынд «апэрэтор ал оаменилор». Валентина ын лимба латинэ ынсямнэ «фийкэ де ом сэнэтос, путерник».
Нумеле ачестя с’ау рэспындит ла тоате попоареле еуропене, фиекаре скимбынду-л ын фелул сэу. Иоканаан ын Франца а девенит Жан, ын Англия — Жон ла полонежь — Ян, яр ла молдовень — Ион, сенсул инициал ал нумелуй фиинд уйтат.
Лунгэ време с’а дус о луптэ ынтре векиле нуме русешть ши челе стрэине, «венетиче». Ау бируит ачестя дин урмэ, деоарече ла ботез пуняу нуме копиилор ну пэринций, чи преоций ши нумай ачеле нуме каре ерау трекуте ын кэрциле бисеричешть.
Дупэ Револуция дин Октомбрие ачест обичей а фост десфиинцат. Акум фиекаре татэ ши мамэ пот алеӂе ка нуме мик сау пренуме пентру фиул сау фийка лор орьче кувынт каре ле плаче, сунэ фрумос сау ворбеште де чева атрэгэтор: ка, де пилдэ, Светлана (луминоаса), сау Майя (де ла кувынтул «май»). Мулте пренуме ной, кум ар фи Ким (Коммунистический Интернационал Молодежи — Интернационала Комунистэ а Тинеретулуй) ау девенит фоарте рэспындите.
Дар ну орьче кувынт поате фи префэкут ын пренуме ши аста ну е ун лукру кяр атыт де симплу. Мулте се скимбэ ынтр’ун кувынт кынд ел девине пренуме.
Екзистэ о штиинцэ спечиалэ каре се окупэ ку ачесте модификэрь — ономастика. Е ун кувынт греческ ши ынсямнэ «штиинца нумелор». Еа студиязэ ну нумай пренумеле оаменилор, чи се интересязэ ши де нумеле лор де фамилие. Де нумеле де ораше, рыурь, мунць, лакурь — адикэ денумириле ӂеографиче — се окупэ о штиинцэ спечиалэ нумитэ топонимия, ун кувынт тот греческ каре се традуче «денумирь де локурь».

sursă: Вряу сэ штиу, Волумул 3. паӂ.81-82.

Leave a Comment